29.5.09

Usa ka Basong Tubig

ni Arrianne

1     Bisan pag dili naku ikagasa ang halapad nga karagatan
    Ako ang mga gagmay'ng bawd nga muhalok sa imong mga tiil
3     Dili ko panag-iya ang gabii ug bisan na lang ang kangitngit
4     Apan, ako ang kada poste nga magdamlag sa imong karsada

5     Dili ko madakop ang makusog nga bagyo
6     Apan ako ang mahinay nga hangin nga magbaw'n sa imong kahumot
7     Mupapalid sa imong daw tinta nga buhok
8     Ug mupapaisa sa imong nipis nga sayal

9     Dili ako ang adlaw ug ang mga bituon kay ako ang kalangitan
10    Nga maoy magmanman kanimo gumikan sa layo
11    Kay ikaw ang akong usa ka basong bugnaw'ng tubig
12    Taliwa sa mainit ug uga nga desyerto nga mao ang akong kasingkasing



KOMENTARYO NI ADONIS DURADO


Di na ko magpaligoy-ligoy pa: Ganahan kaayo ko aning balaka.

Bisan tuod kiwaw diyutay ang Binisay-an, ang gahom aning balaka kay anaa sa paglitok og konkretong imahe.

Usa kini ka love poem, apan ang nakadalaygon ani kay wala kini malunang sa sentimentalidad. Maong lisod ligwaton, para nako, ang usa ka love poem gumikan ang hagit kanunay sa usa ka magbabalak kay unsaon niya paghisgot sa inuros sa dughan nga dili corny paminawon.

Maskin tuod aduna kiniy ginagmayng tatsa sa cliché ang pipila ka mga linya niini, apan pwede rang mapasaylo. Ug isip usa ka catalogue poem, wala ra pud ko makakuwangi sa sukli – nahatag ra niini ang gipangayo kong saad (nga unta adunay mahitabong progression). Nakaplagan ra nako ang “beautiful and effective whole of a determinate kind” nga maoy criteria sa kalampusan sa balak sigun kang R. S. Crane. Gikan sa unang linya anam-anam kini nga mihikyad, dayon diha sa katapusang duha ka linya kay natibuok ang iyang katumanan – ang poetic insight, ang epiphany – ang usa ka basong tubig! Ug kalami bang paminawon nga ang balor sa usa ka pinalangga kay sama sa usa ka basong bugnawng tubig. Ga, ipisi pa ko bi?

Ning bahina, molaktod ko ngadto sa paghimbis sa mga linya. Gawas sa daw medyo Tinagalog nga Binisay-an, ako pud diay hisgutan nga medyo di ko mahimutang sa line-cutting sa nahisgutang balak. Posible ba nga sa pagrebisa niining balaka kay matupong ang mga linya?

Kung hitugtan, himuon nako ning case study sa paagi sa pagrebisa. Isipa nga ang katuyuan nako ini mao ang pagpakita sa posibilidad kung unsaon kini pagtupi – busa, ang tagsulat kay may kagawasan nga mosalikway o modawat sa mga sugyot nga ipahamtang.

Unahan tag hilot ang pipila ka singkaw nga pulong.

LINYA 1: “Nako” imbis na “naku”; “kadagatan” imbis na “karagatan”
LINYA 2: Di na kinahanglang ang kudlit sa “gamay’ng”, ug ikuyog na lang pud ang “magbaw’n” (LINYA 6), “bugnaw’ng” (LINYA 11). Kung mahibulong ka ngano, basaha ang explanation nako dinhi.
LINYA 4: Kiwaw ang “magdamlag” – unsa kaha kung “moiwag”? O “mosuga”? Dili pud kinahanglan ang comma human sa pulong nga “apan”.
LINYA 5: “Kusog” imbis na “makusog”. Kinaiya sa Tinagalog ang paggamit og prefix nga “ma” sa ilang adjective.
LINYA 6: Medyo hibat pud ang “magbawn”. Unsa kahag “mosakmit”? “Mosipit”? “Mosignit”?
LINYA 7: “Mopalid” imbis “mupapalid”.
LINYA 8: “Mopaisa” imbis “mapapaisa”.
LINYA 10: “Gikan” imbis “gumikan”. Di ko sure, apan kanang “magmanman” kay morag Tinagalog – siguro ang Binisaya ani kay “maniid” o “magbantay” o “magsud-ong” o kaha “maglantaw”.
LINYA 12: “Init” imbis na “mainit”


Ug kung atong idapat ang mga koreksyon, mao niy nawong karon sa balak:



1     Bisan pag dili nako ikagasa ang halapad nga kadagatan
2     Ako ang mga gagmayng bawd nga mohalok sa imong mga tiil
3     Dili ko panag-iya ang gabii ug bisan na lang ang kangitngit
4     Apan ako ang kada poste nga moiwag sa imong karsada

5     Dili ko madakop ang kusog nga bagyo
6     Apan ako ang mahinay nga hangin nga mosaknit sa imong kahumot
7     Mopalid sa imong daw tinta nga buhok
    Ug moisa sa imong nipis nga sayal

9     Dili ako ang adlaw ug ang mga bituon kay ako ang kalangitan
10    Nga maoy maglantaw kanimo gikan sa layo
11    Kay ikaw ang akong usa ka basong bugnawng tubig
12    Taliwa sa init ug uga nga desyerto nga mao ang akong kasingkasing


Karon, pasinawan pa natog dugang ang medyo sagangsang nga linya. Ang naka-highlight nga pulong maoy atong gitandog. Samtang nakamatikod pud diay ko nga way igong rasun nga dili ta mogamit og punctuation, busa ato ning idugang.

1     Bisan pag dili nako ikagasa ang halapad nga kadagatan
2     Ako ang gagmayng mga bawd nga mohalok sa imong tiilan.
3     Dili ko gipanag-iya ang gabii o bisan man lang ang kangitngit,
4     Apan ako ang kada poste nga moiwag sa imong karsada.

    Dili ko tuod madakop ang kusog nga bagyo,
    Apan ako ang hanging misaknit sa imong kahumot.
7     Maoy mopalid sa daw tinta mong buhok,
8     Ug maoy mopaisa sa nipis mong sayal.

    Dili ako ang adlaw ug mga bituon kay ako ang kalangitan
10    Nga maoy maglantaw kanimo gikan sa layo.
11    Kay ikaw ang akong usa ka basong bugnawng tubig
12    Taliwa sa init ug uga nga desyerto sa ang akong kasingkasing.


Pasadahan pa nato og balik, ug ning higayuna, tupihan nato o kaha butangan og tunggoy-tunggoy aron motupong-tupong.


1     Bisan pag dili nako maigasa nimo ang kadagatan,
    Ako ang mga balud nga manghalok sa imong tiilan.
3     Kay di ko gipanag-iya ang gabii o ang kangitngit,
4     Ako ang kada posteng mobanwag sa imong karsada.

5     Dili ko tuod madakop ang hinaguros sa bagyo,
6     Apan ako ang hanging gadala sa kahumot mo.
7     Ako maoy mopalid sa daw tinta mong buhok,
8     Ako mismo ang moisa sa nipis mong sayal.

9     Di ako adlaw o mga bituon, kay ako ang langit
10    Nga maoy maglantaw kanimo gikan sa layo.
11    Kay ikaw ang usa ka baso kong bugnawng tubig
12    Taliwa ning init nga desyerto sa kasingkasing.


6 comments:

  1. maayo nga pagkulitog, balanse. dayag nga sinati ug ang maayong tumong sa kritiko. padayon...

    ReplyDelete
  2. Dili na lang sab ko magpaligoy-ligoy pa. Moderetso kog sugyot og laing version:


    Dili ko ikagasa kanimo ang halapad nga kadagatan
    Apan ako ang gagmayng bawd nga mohalok sa imong mga tiil.
    Dili akoa ang gabii o bisan na lang ang kangitngit
    Apan ako ang kada poste nga maglamdag sa imong karsada.

    Dili ko madakop ang kusog nga bagyo
    Apan ako ang huyuhoy nga magbawn sa imong kahumot,
    Mopalid sa daw tinta mong buhok
    Ug moisa sa nipis mong sayal.

    Dili ako ang adlaw o mga bituon, ako ang langit
    Nga magsud-ong kanimo gikan sa halayo
    Kay ikaw ang usa ka basong bugnawng tubig
    Sa init ug uga nga desyerto sa akong kasingkasing.


    LINYA 1: Ang entrada nga “Bisan pag dili…” paligoy-ligoy ra kaayo. Gawas pa, kiwaw ang antithetical relationship sa LINYA 1 ug LINYA 2 aning maong formulation.

    LINYA 2: “Gagmayng bawd” to me is already plural. Kon singular, “gamayng bawd”. Mas moangay kos orihinal nga “mga tiil” kaysa mas correct nga “tiilan” ni Adonis, diin morag namenosan ang concreteness o sharpness of the image.

    LINYA 3: Para nako, “Dili ko panag-iya ang gabii” is acceptable grammatically and poetically. Pero mahuyang ra kaayo ang epekto, mao nga akong giilisdan. Sakto si Adonis nga “o” imbis “ug”.

    LINYA 4: Most probably, “maglamdag” ang buot ipasabot sa tagsulat, dili “magdamlag”. Dili ko seguro kon archaism ba ni o provincialism, pero ganahan ko sa “maglamdag” kay naay sipat nga avuncular posturing—but I could be over-reading ha ha.

    LINYA 5: OK ang “tuod” nga gi-insert ni Adonis, pero dili na lang ko mangopya.

    LINYA 6: Wa na seguro kailag “huyuhoy” ang mga batan-on karon, pero mao niy pulong nga ang buot ipasabot hinay nga hangin. Para nako OK ang ideya sa pagbawn og kahumot. Inato kaayo ang ideya sa pagbawn. Di ba nindot ang ideya sa pagdala-dala (pagbawn) sa kahumot sa atong hinigugma bisag asa ta paingon? (Clever ang pagtugbang ni Adonis sa “dakop” og “saknit”, pero gianugonan lang ko sa felicity sa bawn-bawn.)

    LINYA 7 & 8: Ang mugbong linya mohatag og crispness nga mobalanse sa slackness of enumeration.

    LINYA 9: Ang deletion sa bridge word (“kay”) mo-emphasize sa contrast.

    LINYA 10: Karaang tawo lang gyod tingali ko, I prefer “magsud-ong”. (Unsa may “manman”? As far as I know, ngalan man na sa akong pag-umangkon.)

    LINYA 11: Dili na man tingali kinahanglan ang possessive pronoun. Gawas pa, “ikaw ang akong usa ka basong bugnawng tubig” is quite a mouthful.

    LINYA 12: Para nako, mahimog wa nay “Taliwa”. With this trope, dili man tingali ka mag-imagine og desyerto diin dunay baso sa ngilit niini, o kaha tua ang baso nagpalandong sa dakong kaktus.

    ReplyDelete
  3. mas nindot imong version, butch. di tuod tupong og batiis, hamis man pud og panit.

    ReplyDelete
  4. dugang antog sa LINYA 11: mas kursunada nako nga naay possessive pronoun. kay mas mohatag og gamayng romansa ug empathetic nuance -- nga "ikaw ra mismo ang *akong* usa ka basong tubig ug wan-ay lain pa".

    ReplyDelete
  5. Don, nahapsay gyod hinuon ang balak sa kataposan nimong pagtupi pero nausab lang ang korte sa hinapay. Morag na flat top man. Nakahunahuna baya ko nga butangan og rhyme sceme ang balak, pero wa na lang kay, nah, basig white sidewall ang labas o kaha semikal ha ha.

    Morag nausab sab ang tone. Imbis ang speaker sa orig usa ka earnest nga binatilyo, ang sa hapsay nga version kay ang speaker glib kaayo, morag si Ernest Lariosa!

    ReplyDelete
  6. wow! wow para sa ako ug wow para sa tanan nga ni-ugom, nisupsup ug ni tilaptilap ani nga candy of a balak.
    Salamat!

    ReplyDelete