Usa ka Basong Tubig

ni Arrianne

1     Bisan pag dili naku ikagasa ang halapad nga karagatan
2     Ako ang mga gagmay'ng bawd nga muhalok sa imong mga tiil
3     Dili ko panag-iya ang gabii ug bisan na lang ang kangitngit
4     Apan, ako ang kada poste nga magdamlag sa imong karsada

5     Dili ko madakop ang makusog nga bagyo
6     Apan ako ang mahinay nga hangin nga magbaw'n sa imong kahumot
7     Mupapalid sa imong daw tinta nga buhok
8     Ug mupapaisa sa imong nipis nga sayal

9     Dili ako ang adlaw ug ang mga bituon kay ako ang kalangitan
10    Nga maoy magmanman kanimo gumikan sa layo
11    Kay ikaw ang akong usa ka basong bugnaw'ng tubig
12    Taliwa sa mainit ug uga nga desyerto nga mao ang akong kasingkasing



KOMENTARYO NI ADONIS DURADO


Di na ko magpaligoy-ligoy pa: Ganahan kaayo ko aning balaka.

Bisan tuod kiwaw diyutay ang Binisay-an, ang gahom aning balaka kay anaa sa paglitok og konkretong imahe.

Usa kini ka love poem, apan ang nakadalaygon ani kay wala kini malunang sa sentimentalidad. Maong lisod ligwaton, para nako, ang usa ka love poem gumikan ang hagit kanunay sa usa ka magbabalak kay unsaon niya paghisgot sa inuros sa dughan nga dili corny paminawon.

Maskin tuod aduna kiniy ginagmayng tatsa sa cliché ang pipila ka mga linya niini, apan pwede rang mapasaylo. Ug isip usa ka catalogue poem, wala ra pud ko makakuwangi sa sukli – nahatag ra niini ang gipangayo kong saad (nga unta adunay mahitabong progression). Nakaplagan ra nako ang “beautiful and effective whole of a determinate kind” nga maoy criteria sa kalampusan sa balak sigun kang R. S. Crane. Gikan sa unang linya anam-anam kini nga mihikyad, dayon diha sa katapusang duha ka linya kay natibuok ang iyang katumanan – ang poetic insight, ang epiphany – ang usa ka basong tubig! Ug kalami bang paminawon nga ang balor sa usa ka pinalangga kay sama sa usa ka basong bugnawng tubig. Ga, ipisi pa ko bi?

Ning bahina, molaktod ko ngadto sa paghimbis sa mga linya. Gawas sa daw medyo Tinagalog nga Binisay-an, ako pud diay hisgutan nga medyo di ko mahimutang sa line-cutting sa nahisgutang balak. Posible ba nga sa pagrebisa niining balaka kay matupong ang mga linya?

Kung hitugtan, himuon nako ning case study sa paagi sa pagrebisa. Isipa nga ang katuyuan nako ini mao ang pagpakita sa posibilidad kung unsaon kini pagtupi – busa, ang tagsulat kay may kagawasan nga mosalikway o modawat sa mga sugyot nga ipahamtang.

Unahan tag hilot ang pipila ka singkaw nga pulong.

LINYA 1: “Nako” imbis na “naku”; “kadagatan” imbis na “karagatan”
LINYA 2: Di na kinahanglang ang kudlit sa “gamay’ng”, ug ikuyog na lang pud ang “magbaw’n” (LINYA 6), “bugnaw’ng” (LINYA 11). Kung mahibulong ka ngano, basaha ang explanation nako dinhi.
LINYA 4: Kiwaw ang “magdamlag” – unsa kaha kung “moiwag”? O “mosuga”? Dili pud kinahanglan ang comma human sa pulong nga “apan”.
LINYA 5: “Kusog” imbis na “makusog”. Kinaiya sa Tinagalog ang paggamit og prefix nga “ma” sa ilang adjective.
LINYA 6: Medyo hibat pud ang “magbawn”. Unsa kahag “mosakmit”? “Mosipit”? “Mosignit”?
LINYA 7: “Mopalid” imbis “mupapalid”.
LINYA 8: “Mopaisa” imbis “mapapaisa”.
LINYA 10: “Gikan” imbis “gumikan”. Di ko sure, apan kanang “magmanman” kay morag Tinagalog – siguro ang Binisaya ani kay “maniid” o “magbantay” o “magsud-ong” o kaha “maglantaw”.
LINYA 12: “Init” imbis na “mainit”


Ug kung atong idapat ang mga koreksyon, mao niy nawong karon sa balak:


1     Bisan pag dili nako ikagasa ang halapad nga kadagatan
2     Ako ang mga gagmayng bawd nga mohalok sa imong mga tiil
3     Dili ko panag-iya ang gabii ug bisan na lang ang kangitngit
4     Apan ako ang kada poste nga moiwag sa imong karsada

5     Dili ko madakop ang kusog nga bagyo
6     Apan ako ang mahinay nga hangin nga mosaknit sa imong kahumot
7     Mopalid sa imong daw tinta nga buhok
8     Ug moisa sa imong nipis nga sayal

9     Dili ako ang adlaw ug ang mga bituon kay ako ang kalangitan
10    Nga maoy maglantaw kanimo gikan sa layo
11    Kay ikaw ang akong usa ka basong bugnawng tubig
12    Taliwa sa init ug uga nga desyerto nga mao ang akong kasingkasing


Karon, pasinawan pa natog dugang ang medyo sagangsang nga linya. Ang naka-highlight nga pulong maoy atong gitandog. Samtang nakamatikod pud diay ko nga way igong rasun nga dili ta mogamit og punctuation, busa ato ning idugang.

1     Bisan pag dili nako ikagasa ang halapad nga kadagatan
2     Ako ang gagmayng mga bawd nga mohalok sa imong tiilan.
3     Dili ko gipanag-iya ang gabii o bisan man lang ang kangitngit,
4     Apan ako ang kada poste nga moiwag sa imong karsada.

5     Dili ko tuod madakop ang kusog nga bagyo,
6     Apan ako ang hanging misaknit sa imong kahumot.
7     Maoy mopalid sa daw tinta mong buhok,
8     Ug maoy mopaisa sa nipis mong sayal.

9     Dili ako ang adlaw ug mga bituon kay ako ang kalangitan
10    Nga maoy maglantaw kanimo gikan sa layo.
11    Kay ikaw ang akong usa ka basong bugnawng tubig
12    Taliwa sa init ug uga nga desyerto sa ang akong kasingkasing.


Pasadahan pa nato og balik, ug ning higayuna, tupihan nato o kaha butangan og tunggoy-tunggoy aron motupong-tupong.


1     Bisan pag dili nako maigasa nimo ang kadagatan,
2     Ako ang mga balud nga manghalok sa imong tiilan.
3     Kay di ko gipanag-iya ang gabii o ang kangitngit,
4     Ako ang kada posteng mobanwag sa imong karsada.

5     Dili ko tuod madakop ang hinaguros sa bagyo,
6     Apan ako ang hanging gadala sa kahumot mo.
7     Ako maoy mopalid sa daw tinta mong buhok,
8     Ako mismo ang moisa sa nipis mong sayal.

9     Di ako adlaw o mga bituon, kay ako ang langit
10    Nga maoy maglantaw kanimo gikan sa layo.
11    Kay ikaw ang usa ka baso kong bugnawng tubig
12    Taliwa ning init nga desyerto sa kasingkasing.

Tulo ka Imahe sa Samin

ni Jona Bering

“I did describe the mirror briefly . . . It was . . . A full and empty thing, dense with images in one place, vacant in another.” -- Siri Hustvedt, The Blindfold


       I
1     Nag-atubang sa display window
2     sa usa ka appliance center. Sa likod
3     sa bildo, nanghupaw ang bag-ong
4     TV unit sa Sony, gilaay
5     sa iyang dagway’ng gibalik-balika’g
6     dagan sa mga anino ibabaw
7     sa tubig -- usa ka mammoth, gisundan
8     sa usa ka tigre, ug laing usa ka
9     mammoth nga naghuna-hunang usa
10    siya ka possum. Sa bildo maaninag
11    ang mga inamang katawa sa ubang
12    mga tawo. Nanglapos ang kaputi,
13    kadalag sa ilang mga agik-ik pagkakita
14    sa mammoth nga nagbitay
15    sa sanga sa kahoy. Samtang ang uban
16    nang-ismid kay ang mammoth, labaw na
17    ang possum wa natawo
18    sa ilang kalibotan.


       II
19    Ang samin sa Tubod, nakatag-iya’g
20    usa ka pamilyahang hulagway: amahang
21    nagpomada kay naay tari sa lungsod,
22    inahang nanudlay ug ningdalikyat
23    sa silingan ug nanu’ng og tabi, nangawat
24    si Undo sa pomada sa iyang amahan
25    kay unya naay bayle sa pikas
26    baryo, iyawat na lang makakaplag
27    ug dalaga, si Inday namulbos
28    una ninggikan padung sa sapa
29    ug nanglaba samtang ningpahiyom
30    pag-agi ni Kulas nga nagpatuna
31    sa kabaw. Ug ang duha ka batang
32    gagmayng nahabilin sa panimalay
33    nagduwa, ang kinamanghurang
34    nagpangidaron og duha, natingala
35    sa ninglihok nga repleksyon nga naa
36    sa kuwadrong gikuha sa iyang igsuon
37    gikan sa altar. Ningpunit kini
38    ug bato, gipukpok.
39    Ug maayo niining pagkakagay.


       III
40    Nasag-ulo nimo ang tanang
41    suok sa inyong panimalay
42    sama sa pagsaulo sa usa
43    ka linya sa paboritong nobela --
44    “Wondered which had changed
45    the most, place or self?” Apan
46    sama sa pagsaulo, di ka sigurado
47    kon sakto ang mga pulong
48    nga imong gigamit, bisan sa gamayng
49    kinabuhi sa usa ka comma.
50    Maong sa pag-uli nimo sa inyo,
51    nakamatikod ka nga naay kuwang,
52    o naay nakuha, sa inyong panimalay
53    apan wa nimo nakaplagan
54    ang saktong pulong para niini.
55    Diha naka nakasakop niining pulonga
56    paglipot nimo sa likod sa inyong
57    balay ug nakit-an nimo ang imong
58    nagpikas-pikas nga dagway
59    sa nabuak nga samin.  

KOMENTARYO NI BAMBI BELTRAN


Kung ako ning balak, gamiton nako ang pulong nga “hulagway” imbis na “imahe” sa titulo tungod lamang kay ang “Tulo ka Hulagway sa Samin” mas nindot ug taginting sa akong dunggan. Sa kinatibuk-an, wala koy dakung problema sa tono, porma ug rima (o kawad-on sa rima) niini maong ako lang hisgutan ang iyang unod.

Ang balak malampuson para kanako kung kini makapakibot sa akong utok o balatian -- pinaagi sa pagbayaw sa akong kalag. Ang kantidad sa balak pareho og kantidad sa bayaw sa akong kibot. Pero ang pagbayaw sa akong kibot, tungod kay gaagad man sa akong balatian samtang gabasa ko sa maong balak, adunay kausaban kuyog sa tiaw sa panahon. Tungod niini, dili lalim ang pagsulat og usa ka malampuson nga balak, apan dili kini angay nga himuong rason nga dili na lang ta magpatugatugag sulat og balak.

Sa unang stanza, nindot ang primerong tulo ka linya, apan wala ko ganahi sa iningles nga pasiunang epigraph niini. Ang niabot sa akong utok mao nga wala gyud naningkamot sa pagka-orihinal ning balaka kay nanghulam na dayon sa mga pulong sa Amerikanang nobelista. Unya, nakaingon ko nga kahibalo na ko sa gustong isulti sa manunulat busa dili na kaayo dako ang hinam nga akong gibati. 

Sa nahisgutang stanza, gituki ang usa ka gilaay nga telebisyon nga anaa sa usa ka bintana sa appliance center, ang mga tawo nga nanglabay ug nangundang aron molantaw sa salida -- ug gihulagway usab mismo ang salida sa maong telebisyon. Unsa man kahay buot ipasabot sa puti ug dalag nga agik-ik" (LINYA 12 - 13)? Unsa kaha kung gipawng ang telebisyon aron makita og maayo ang mga dagway sa mga tawong nanan-aw nga wala diay hanaw? Kay lagi, matud pa ni Sri Hustvedt, ang samin usa ka puno ug haw-ang nga butang. (Apan kini, panghilabot na hinuon sa maong balak ug maoy resulta sa pagbasa nako sa epigraph.) Para nako, tab-ang ra ang timpla sa tulo ka linya nga nitapos sa primerong stanza. Kulang sa asin kay wala man nakapaisa sa akong kibot. 

Sa ikaduhang stanza, gidala kita didto sa sulod sa usa ka panimalay. Gihisgotan ang usa ka Tubod sa altar nga maoy samin sa tibuok pamilya. Unsay buot pasabot sa Tubod? Lugar ni siya (kay nagsugod man sa daku nga letra) o ang gigikanan sa tubig nga tab-ang? 

Pagkahuman, gitagsa-tagsa ang mga hinungdan sa mga tagbalay sa ilang pagpanamin hangtod nga ang samin nabuak kay gipukpok og bato sa dos anyos nga bata (LINYA 37 - 38). Natingala ko ngano nga gipukpok man kini og bato -- nga ang bato sa kasagaran, dili man makit-an sa sulod sa panimalay. Sa akong panimpla, mas ayon hinuon kung giilogan na lang unta ang samin sa duha ka bata, unya nahagbong ug nabuak nga wala tuyoa. Ang buak nga samin simbolo ba kini sa pamilya nga adunay lain-lain nga mga tumong, wala magkahiusa? Ang akong sabot na hinuon tungod kay gipukpok man sa bata, kining bat-ana ang nibuak sa pamilya. Ug tungod kay gikan man sa altar, makaingon sab ko nga hulagway man siguro ning Hesus Kristo nga gihimong samin -- kay kita ra bang mga Pilipino, ganahan kaayong manamin. Kung mahimo pang manamin sa botelya sa imnunon, manamin sab ta kada inom natog Coca-Cola. 

Makalingaw basahon ang mga linya dinhi, nialsa na unta og napulo ka pulgada ang akong kibot apan ninaog pag-abot sa hinapos nga linya.

Sa ikatulong stanza, gidala ta sa tagsulat didto sa usa ka balay. Dinhi, adunay usa ka tawo (ambot og lalaki ba ni o babaye) nga naka-amgo sa kausaban sa sulod sa iyang panimalay pagkakita niya sa iyang dagway sa nabuak nga samin didto sa likod sa ilang balay. 

Nibalhin usab ang tingog sa manunulat dinhi kay karon gigamit na niya ang pulong nga “nimo”, “inyo”, ug “imong”. Ang akong kahinam nga nianam na unta og kamang sa akong kahiladman -- apan gibu-buan og tubig nga bugnaw sa pagbasa nako sa paboritong linya sa nobela. (Tua na sab- nanghulam na sab sa mga pulong sa langyaw nga manunulat!) 

Mailhan usab nga ganahan ang manunulat sa pasumbingay sa buak nga samin. Nalingaw usab ko ani nga tema ug mahiusa ug mahugot unta kining tulo ka stanza sa balak kung ang tulo ka imahe sa samin nabuak tanan. Nabuak man gud ang mga samin sa ikaduha ug ikatulo nga stanza mao nga mora og nalahi gyud ang telebisyon nga maoy gihimong samin sa primerong stanza. Kung naigo sa gilabay nga bato (naa may bato sa dalan) ang display window unya nabuak ang telebisyon -- mas motaas unta ang akong kibot. 

Kay sa akong nahibaw-an, usa ka butang ang paggamit og daghang mga pulong ug hulagway diha sa usa ka balak, apan lahi sab nga butang ang paggamit og mga pulong ug hulagway nga minghaom ug minghiusa sa usa ka balak.

Pan Burikat

ni Neile Genica Mijares

1     Si Padre Jose, ang kuraparoko
2     Sama ra sad ni Ricky, tigtumod ug isda sa merkado
3     Ug ni Dan, drayber sa panel
4     Silang tanan, kun gutumon
5     Ganahan mukaon ug pan --

6     Kanang puwa ang palaman murag
7     Simud gimudmud sa lipstick
8     Humokhumok, basabasa muhapin sa tabunon nga dila
9     Gahigahi ang kubal inig ingkit

10    Sa luag nga pustiso ni Padre
11    Hingo nga atubangang ngipon ni Ricky
12    Hiwi nga ngipon ni Dan murag ang ruta sa
13    Panel nga iyang drayban

14    Ang pinakalaming pan
15    Gibaligya sa ilang Nang Pidia
16    Ang tindahan nga ang tugkaran
17    Nagtalikod sa lote sa simbahan

18    Kada udtong tutok nga silay alimuotan
19    Mugawas sa padre sa kumbento
20    Biyaan ni Ricky ang tulda sa iyang asawa sa merkado
21    Idalikyat ni Dan ang iyang panel

22    Biyaang nagdagan ug init ang makina atubangan sa tindahan
23    Ug sa dihang silang tulo magdungan ug tudlo sa bus-ok nga pan
24    Ila nalang sad giapilan ug bugnawng pantulak para sa tibugol
25    Sa ilang tutunlan, pabugnaw sa kaigang sa ilang purol

KOMENTARYO NI BUTCH BANDILLO

Sa ulohan lang daan, nakaingon ko nga local color maoy birtud aning balaka. Wa gyud ko masayop.

Kongkreto (mahulagway) ang mga detalye ug word pictures nga gigamit sa tagsulat, mao nga buhi kaayo ang resulta: "…puwa ang palaman murag / Simud gimudmud sa lipstick" (LINYA 7 - 8); "Hiwi nga ngipon ni Dan murag ang ruta sa / Panel nga iyang drayban"(LINYA 12 - 13). Haom sab ang pagpahamtang sa comic effect—kontrolado nga sinaktag lihay-lihay.

Medyo matawag nga stock character si Padre Jose dinhi. Kumon kaayo sa literatura ang pagyagayaga sa pari. Pero OK ra ni nako. Makalingaw man gyod tinuod nga himuong komedya ang sitwasyon sa pagkapari. (Tiaw mo, vow of chastity. Pastilan, unsaon na lang!)

Nabikil lang kog gamay sa physical level sa kinatibuk-ang metapora sa balak. Ang double entendre dili kaayo pulido ang pagkahimutang. Pananglit, gusto silang mokaon og pan kun gutomon, ug usab "kada udtong tutok nga silay alimuotan." Ang gigamit nga mga simbolo sa pagtandi sa kagutom ug kaulag kulang sa gitawag og inevitability. Unya unsa man kahay ipaibot sa "tabunon nga dila"?

Pero kini panghinguto na lang. Way duda nga makadakin-as og langaw ang hinapayng pinaliki ining balaka.

Kabahin sa porma sa balak, nahisagmuyo ko nganong wa na lang himoang quatrain ang unang stanza. Ug usab, kay abunda man gyod og rima ang pinulongang Sugboanon, gigamitan na lang unta nig rhyme scheme. (Gani, naa may rima nga klarong wa tuyoa.) Sa akong paminaw mosamot ka-folksy ang balak kon consistent ang rima. Tan-awa ang A-A-B-B nga rima sa kataposang stanza. Nindot og epekto. Clever kaayo ang rima sa “tibugol/purol”. Hinuon, kiwaw og gamay ang rima sa “tindahan/pan”, kay ang accent sa “tindahan” naa man sa penultimate syllable.

Ilabi na kaniya nga nagpanday og balak, ang lawas sa balak sama kahinungdanon sa kalag niini. Ang akong gipasabot, dili ang hitsura sa mga pulong nga gihan-ay diha sa pahina kon dili ang pag-akob sa sound ug sense.

Ang pamalak dili piknik. Kon mosulat na man lang tag balak, ato gyud ning nindoton taman sa ginhawa. Sama sa giingon ni Horace, mas bali nga dili na lang ta mogamit og pahumot kaysa mogamit tag pahumot nga baratohon.

soneto avantgardo: tigmo sa orom nga way ugma

ni Marquis de Kintolimbo


1         nihilak ang buta’ng langit human
2         makit-i ang boang nga nangluwa
3         sa pansayan sa taphawng tinguha.
4         kining boanga adunay pas-an
5         nga misitira sa ulo, giludhan
6         sa mga irong kagirong nagchola.
7         lima ka galansiyang nanghagwa,
8         nagduwa’g chinese garter ug takyan.
9         ang kometa gitukob sa kibol
10       nga bakonawang mibutho. lungag
11       ang panganod kay grabe ang tama
12       sa tambaloslos nga blonde ug bulbol.
13       ang tigmo: sa imong pagkadanghag
14       wa ba ka mahadlok nga madagma?



KOMENTARYO NI ADONIS DURADO


Duna koy ikumpisal: Ganahan ko og balak nga di ko kasabot.

Kinaiya sa usa ka gamhanang balak ang pagkaidlas ug pagkatulukibon. Gumikan ang balak man gud – sa iyang kinauyukan – kay matang sa pagsinati sa gingharian sa pulong ug handuraw. 

Ug sa matag higayon, ang pagsinati sa balak kay dili importante nga nakasabot ka niini. Dunay mga balak nga matandog ka sa pagkahikyad sa mga pulong, sa mga imaheng gipangtapik, o sa mismong tiyempo ug tuno sa balak nga gadalag uylap sa alimpatakan, bisan tuod dili nimo matino kung unsa gayuy buot ipasabot sa kinatibuk-an sa balak.

Kini mismo ang nahitabo dihang una nakong nabasa ang “The Love Song of J. Alfred Prufrock” ni T.S. Eliot. Ingon ka idlot ang mga pulong ug imahe nga gilitok sa maong balak nga nahibaw kong samdan ko sa pagsinati niini, bisan pa man wala ko kasabot sa buot ini ipadayag. Ug gani, way tiaw nga hangtod karon gasige lang gihapon kog tangkas sa misteryo sa kahulugan sa kinatibuk-an sa balak bisag kapila na nako ni balik-balikig basa.

Ug ang pangutana: Mahinungdanon ba nga masabtan gayud nako ang maong balak?

Ang tubag nako kay dili. Gumikan, sa gikaingon ko pa, dunay puwersa o linggwahe nga gilitok ang balak nga dili iya sa panabot – o kabahin lamang ang panabot. Gatuo ko nga igo na nako nga maengkwentro ang espiritu sa pulong sa iskinita sa handurawan. Kontento na ko masaghiran ang iyang anino, kung ang balak man gani may lawas nga ingon ka tulukibon sa kamatuoran.

Ug ning bahina, sa ingon aning paagi tingali nato basahon – o sination – ang suryalismong balak nga “Soneto Avantgardo”. Mao niy klase sa balak nga kinahanglan tugutan nimo ang imong kaugalingon nga ianod ka sa hagsa sa pulong ug sa lilo sa imahe. Dili importante nga masabtan nimo ang maong balak, apan igo na nga makatagamtam kag kusi sa kahibulong kung maglabok ang pulong ug imahe – kung morebelde ang metaphora batok sa kamatuoran.

Alang nako, may kaanyag kining balaka nga si Comte de Lautréamont ra ang hingpit nga makahan-ay: “… beautiful as the chance meeting on a dissecting table of a sewing machine and an umbrella.”

* * * * *

Sa teknikal nga bahin, mao kiniy mga isyu nga buot nako tagaan og pagtagad sa tagsulat:

1. Consistency sa paggamit (o sa dili paggamit) og apostrophe kung magtakdo og duha ka mga pulong. Sa maong balak, nakakita kog duha ka higayon nga migamit og apostrophe – “buta’ng” (LINYA 1) ug “gaduwa’g” (LINYA 8). Apan dunay pipila ka gipangtakdong pulong nga milikay og gamit sa apostrophe – “taphawng” (LINYA 3), “kagirong” (LINYA 6), “bakonawang” (LINYA 10), “imong” (LINYA 13). Maong sa akong bahin, sa akong pagsuwat, milikay gyud ko og gamit og apostrophe kung motakdo ko og duha ka pulong – aron consistent ko – gawas nga hasulan ug hugawan ko magtan-aw sa mga apostrophe. Hunahunaa lang nga kung modesider kag gamit og apostrophe, inig sulat nimo sa “imong kigol” kay “imo’ng kigol” (imo nga kigol) ug “maong akong gihunong” kay “mao’ng ako’ng gihunong” (mao nga ako nga gihunong). Dili ba kuti kaayo ning bantayan?

2. Consistency sa gigamit nga verb. Gisugdan og past perfect tense “nihilak” (LINYA 1), maong kinahanglan pud mosunod ang ubang verb. Busa, “nakit-an” imbis na “makit-i” (LINYA 2) ug “nibutho” imbis na “mibutho” (LINYA 10). 

3. Tukma nga pagkagamit sa pulong. Kanang linya nga “kining boanga nga adunay pas-an / nga misitira sa ulo...” (LINYA 5 ug 6). Di tingali sakto ang “mopas-an”, apan ang tukma ani nga pulong kay “molukdo”. Dili ba sayop man kung moingon ka nga “Panghilam-os sa imong tiil” o “Panghunaw sa imong nawong”? Ug ang problema nga sagubangon ani karon sa balakero kay unsaon niya pagmintenar sa rhyme kung ugaling ilisan niya ang pulong nga “mopas-an”? Ka-ching!

4. Deperensya sa “og” ug “ug”. Ang “ug” kay usa ka conjunction (pananglit: tungol ug tinai); samtang ang “og” kay usa ka article (pananglit: nanguyab og burikat). Maong kanang “ug” sa LINYA 12 kay dili sakto – “og” unta.

5. Sa pattern sa iyang rhyme scheme nga gimugna sa octave (ABBACDDC) ug sistet (EFGEFG), mahibaw-an nga usa kini ka klase sa Petrachan sonnet. Ug dihang giihap nako ang syllabic meter, mao niy akong namatikdan nga pattern – 10-10-10-10, 11-11-10-10 / 10-10-10-11-10-10. Siguro mas nindot kung kanang 11 syllables nga naa sa LINYA 12 angay himuon 10 syllables aron mainsakto ang pattern. Akong sugyot kay itakdo ang “blonde ug bulbol” – himuong “blondeg bulbol”. Kung medyo awkward basahon ang “blondeg”, pwede tingali ni ilisan og “bugaw”, busa “bugawg bulbol”.

6. Hisgutanan sa ulohan, morag dili na tingali kinahanglan nga tawgon ning balaka og “avant gardo”. Tugutan na lang siguro nato nga ang mismong balak nga mo-define sa iyang kaugalingon. Aron morag dili sad kini pretentious paminawon. Gani, paigo na sa akoa ang uluhan nga “Tigmo sa Urom nga Way Ugma”, di na kinahanglan nga isiyagit pa gyud ngadto sa tigbasa nga kining balaka kay usa ka soneto. Imagine: Di ba kaha moisa ang imong kilay kung makakita kag maskulado nga dunay patik sa iyang bukton nga gakanayon “Laki ko, bay”.

------------------------------------------------------------------------------------
NOTA BENE: Dihang gasugod pa ko og pamalak, naungo pud ko og suryalismo. Ang pipila sa mga suryalistang balak nga akong nasuwat kay mabasahan ani nga website: http://balakakungdaku.blogspot.com/.

------------------------------------------------------------------------------------